सहकारी बैंकको लगानी र कारोबार नै अपारदर्शी,अध्यक्ष उप्रेतीसँगै सञ्चालकले यसरी मच्चाउँदै छन लुटको खेती

काठमाडौं । उत्कृष्ट वित्तीय सेवाको नारा बोकेर अघि बढिरहेको राष्ट्रिय सहकारी बैंक यतिबेला चरम तरलता ब्यहोर्नुपर्ने अवस्थामा आइपुगेको छ । हुन त अहिले बैंक, सहकारी सबैले तरलता अभावको सामना गरिरहेका छन् । जसमध्ये पनि सहकारि बैंकमा ठूलो समस्या देखिएको छ । सहकारीका अध्यक्ष केवी उप्रेती, अन्य केही सञ्चालक र बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत बद्रीकुमार गुरागाईको मनोमानीका कारण सहकारी बैंक नै धारासायी हुने अवस्थामा आएको भन्दै कतिपय सञ्चालकहरु नै चिन्तित बन्न थालेका छन् ।

सदस्यहरुको दीगो विकासका लागि नवीनतम प्रविधिसहित प्रतिस्पर्धी एवम् गुणस्तरीय वित्तीय सेवा प्रवाह गर्ने लक्ष्य राखेको यो बैंक अहिले प्रतिस्पर्धाका लागि अर्को बैंक आउनबाट रोक्ने अभियानमा सक्रिय बनिरहेको छ । बैंक र सदस्यहरुमा संस्थागत सुशासन कायम गर्ने–गराउने दाबी गर्ने राष्ट्रिय सहकारी बैंकका कतिपय गतिबिधिले सहकारी अभियानको संस्थागत विकास र सुशासन भन्दा पनि कमाउ धन्दामा सक्रिय भएको देखाएका छन् । राष्ट्रिय सहकारी बैंकले यतिबेला मागेजति ऋण प्रवाह गर्न त सकेको छैन नै बचतको पैसा फिर्ता माग्न पुगेका कतिपय सहकारीहरू नै बारम्बार फर्किनुपर्दा आजित भएको गुनासो गरिरहेका छन् । कम्युनिस्ट समर्थकको बाहुल्यता, उनीहरुकै नजिककाहरुले बढी ऋण पाउने चर्चा सहकारी बैंकका कारोबारबाटै पुष्टि भैरहेको छ ।

बैंकको वासलत अनुसार २ अर्ब ८७ करोडको शेयर पुँजी छ । कुल निक्षेप नै ६६ अर्व ३४ करोड बढी देखिएको छ । ३५ अर्ब ९१ करोड कर्जा तथा सापट लगानी भएको यो सहकारी बैंकमा तरलताको अभाव चरम देखिएको छ । राष्ट्रिय सहकारी बैंक लिमिटेडमा सहकारीहरूले करोडौँ पैसा राखेका छन् । सहकारी बैंकमा १३ हजार ७ सय १२ वटा सहकारीहरु जोडिएका छन् । यी सहकारीमा लाखौं शेयर सदस्य र बचतकर्ता छन् । बैंकका पदाधिकारीको कमाउ धन्दाका कारण सहकारी अभियानमा जोडिएका लाखौँ नागरिकको अर्बौ पैसा डुब्ने चिन्ता बढ्न थालेको छ ।

बैंक डुब्ने अवस्थामा पुगेको आशंका पछि सहकारीहरूले पैसा फिर्ता माग्ने क्रम बढेपनि अध्यक्ष के.वी. उप्रेती र कार्यकारी अधिकृत बद्रीकुमार गुरागाइँले पैसा फिर्ता दिन अस्वीकार गरेको आरोप लाग्न थालेको छ । बैकको तरला १५ प्रतिशतभन्दा बढी हुनुपर्नेमा ५ प्रतिशत पनि छैन । अध्यक्ष उप्रती मात्रै नभएर कार्यकारी अधिकृत गुरागाइँ समेत बित्तिय क्षेत्रका माहिर खेलाडी भएको र उनीहरुको गलत नीति, व्यवस्थापनका कारण सदस्य सहकारीहरू समस्यामा परेको नाम सार्वजनिक नगर्ने सर्तमा कतिपय सञ्चालकहरु नै स्विकार गरिरहेका छन् ।

अर्कोतर्फ बैंकले तजविजका आधारमा विनाधितो १० अर्बभन्दा माथि लगानी गरेको पाइएको छ । नाम गोप्य राख्ने सर्तमा बैंककै एक कर्मचारिले हरेक ऋण प्रवाहमा कमिशनको खेल हुने गरेको पार्टीगत झुकाब र निकटता भएकाहरुलाई मागेजति ऋण प्रवाह र अन्यलाई मागेको भन्दा थोरै मात्र ऋण प्रवाह हुने गरेको खोज पत्रिकासँग बताए । कुल कर्जा लगानी ३५ अर्व ९१ करोड माथि रहेकोमा लघुबित्त कर्जा मात्रै २ अर्व ३४ करोड रहेको छ । यस्तै, घर घडेरी खरिद तथा भवन निर्माण कर्जाका नाममा १ अर्व ३ करोड लगानी भएको देखिन्छ ।

आफू निकटका ब्यवसायीहरुलाई गुडविलका नाममा अध्यक्ष उप्रेति र उनको समूहले ब्यवसायी किस्ताबन्दी कर्जा ३ अर्व ७७ करोडभन्दा बढी निकासा गरेको देखिन्छ । यी बिभिन्न शिर्षकका कर्जामा समेत कमिसनको खेल हुने गरेको सहकारीकर्मीहरु बताउछन् । यसको नियमन र लगानीको अवस्था बारे एकिन गर्न कसैले चासो दिएको देखिदैन । राष्ट्रिय सहकारी बैंक र हाम्रो सगरमाथाको दुबैको अध्यक्ष एउटै व्यक्ति उप्रती छन्, उनले विगतमा आफ्नै सहकारीलाई बिना धितो करोडौँ कर्जा प्रवाह गरेर विभेदको सुरुवात गरेपनि सञ्चालक कसैले पनि बिरोध गर्ने हिम्मत गरेनन ।

सहकारीलाई ऋण दिन नमिल्ने नियम उल्लंघन गरेर ऋण लगानी, नक्कली वासलत बनाइएको आरोप समेत सहकारी बैंकका अध्यक्ष र सञ्चालकमाथी लाग्दै आएको छ । पछिल्लो वासलतबाट सहकारी बैंको अवस्था सकारात्मक सूचकमा अघि बढेको देखिएपनि सञ्चालकको भित्रि खेल भने निक्कै डरलाग्दो छ । जसका कारण संस्थागत हित भन्दा व्यक्तिगत उन्नती बढी देखिएको छ । चरम व्यथिति झांगिएको सहकारि क्षेत्रलाई सुधार्नुपर्ने अभियन्ताहरु गुमनाम देखिदा स्थानीय सरकार, प्रदेश सरकार सहकारी विभाग र नेपाल राष्ट्र बैंक नियमन र सुधार भन्दा व्यथितिको लाभमै रमाइरहेका छ । वित्तिय क्षेत्रमा सञ्चालकले मच्चाएको मनोमानीले करोडौँ सहकारी सदस्य र बचतकर्ताको भविश्य अन्यौल बन्दा पनि नियामक निकायहरु चुप बस्नुले यहाँ सबैको सेटिङका बिक्रिति मच्चाइएको त छैन भन्ने प्रश्न समेत उठाएको छ ।
सञ्चालकको आचरणमाथी नै बारम्बार उठिरहेको छ प्रश्न
काठमाडौं उपत्यका विकास प्राधिकरणका आयुक्त भाइकाजी तिबारी र राष्ट्रिय सहकारी बैंकका कार्यकारी अध्यक्ष के.वी. उप्रेती केही वर्ष अघि मात्रै भ्रष्टाचार आरोपमा अनुसन्धानको दायरामा तानिएका थिए । सिभिल होम्स प्रालिका अध्यक्ष रहेका हाउजिङ व्यापारी तथा पूर्वसांसद इच्छाराज तामाङ (अहिले हिरासतमा रहेका) माथि पनि छानबिन भएको थियो । सिभिल ग्रुपका नाममा रहेको सुनाकोठीको जग्गा भित्रको २ रोपनी १ आना १ दाम ३ पैसा पर्ति जग्गा मध्येको कित्ता नम्बर १७१ सहित आवासीय समाजको स्वामित्वमा भएको जग्गा धितो राखेर इच्छाराज तामाङले २०७५ साउनमा २० मा ९ करोड १६ लाख रुपैयाँ सहकारी बैंकबाट कर्जा लिदा अध्यक्ष उप्रतीको बद्नियतपूर्ण भुमिका देखिएको थियो ।

यता, चेक बाउन्सदेखी ढुकुटी काण्डमा मुछिएर कारबाही भोगेका केदार मानन्धर सहित सहकारी अभियानका नाममा चरम मनोमानी गर्नेहरु नै अहिले सहकारी बैंकमा हाबी हुँदा मनोमानीले सिमा नाघेको छ । बेला बेलामा यहाँका व्यथितिहरु सहकारी विभाग, केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो र अख्तियारसम्म पुगेपछि शक्ति पँहुच र पैसाको बलमा यत्तिकै तुहिने गरेका छन् । सहकारी ऐन २०७४ मा समेत अनाधिकृत रुपमा सुरक्षण बिना ठूलो रकम जमानतमा ऋण प्रदान गर्न नपाईने ब्यवस्था गरिएको छ । तर सहकारी बैंकले ३० करोडभन्दा बढी लगानी यसैगरी गरेको छ । सहकारी बैंकको क्षेत्राधिकार सहकारी सँस्थाहरुसँग वित्तीय कारोबार गर्नु हो । तर, घुमाउरो पारामा सहकारीहरु मार्फत चाहेको व्यक्तिहरुका लागि ऋण उपलब्ध गराउने काम गर्दैआएको पाइएको छ ।

हालिमुहाली गरिरहेका सहकारी बैंकका अध्यक्ष उप्रती भने भने आफूमाथी लागेका आरोप गलत भएको दाबी गर्छन । यता, सहकारी अभियन्ताहरु भने सहकारी बैंकका सञ्चालकहरुले आफ्नो सम्पती छानविनको खुला आह्वान गर्न सकेमात्रै पारदर्शीताको विश्वास गर्न सकिने दाबी गरिरहेका छन् ।
कारोबारमाथी नै उठ्दैछन गम्भिर प्रश्न
सहकारिको वासलत हेर्दा नै कागजी प्रक्रिया पुरा गरेर ठूलो रकमको हिनामिना भएको हुनसक्ने आशंक गर्न ठाउँ प्रसस्तै देखिन्छन् । वासलतको क्षेत्रगत कर्जा लगानी शिर्षकमा जम्मा ३५ अर्व ९१ करोड भएको देखाइएको छ भने सहकारी संस्थालाई दिइएको भन्ने अर्को शिर्षकमा ३५ अर्व ९७ करोड बढी लगानी भएको देखाइएको छ । यी दुई शिर्षकमा देखिएको फरक–फरक विवरणले ६ करोडको लगानी कहाँ छ ? भन्ने प्रश्न उब्जाएको छ । सहकारी सदस्यहरुबीच मात्रै आर्थिक कारोबार हुनुपर्नेमा व्यवसायीक लगानीमा समेत बैंकले हात हालेर मनोमानी गरेको देखिएको छ ।

घरघडेरी खरिद तथा भवन निर्माण शिर्षकमा  १ अर्ब ३ करोड बढी लगानी

सञ्चालकहरुले लिने भत्ता लगायतका सुविधामा समेत प्रश्न उठ्ने खालको खर्च देखिएको छ । घरभाडा र कार्यालय भाडा लगायतका दोहोरो शिर्षक राखेर समेत खर्चको दायरा बढाउन खोजिएको वासलतमा प्रष्ट देखिन्छ । उत्पादनमुलक क्षेत्रमा लगानी गर्न गराउन, सदस्यहरुको उद्यमशिलता विकास मार्फत उत्पादकत्व बढाउन भन्दा पनि कमाउन मात्रै सहकारी बैंक र सहकारीले लगानी गरेको देखिएको छ । घरघडेरी खरिद तथा भवन निर्माण शिर्षकमा गरिएको १ अर्ब ३ करोड बढी लगानीले समेत यसलाई पुष्टि गरिदिएको छ । अल्पकालिन व्यवसायिक कर्जा, किस्ताबन्दी कर्जा, व्यवसायिक किस्ताबन्दी कर्जा, हायरपर्चेज कर्जा जस्ता शिर्षकमा प्रवाह भएको ठूलो रकमको ऋण प्रवाहले समेत बैंकका गतिबिधिमाथी सोच्न सदस्य सहकारीहरुलाई बाध्य बनाएका छन् ।

हामी सहकारी अभियान र सहकारी बैंकका व्यतिथिको चिरफारको अभियानमा छौँ । सहकारी बैंकमा के कस्ता पात्रहरुको हालिमुहाली चलिरहेको छ । ऋण प्रवाहका नाममा कसरी कमिशनको खेल हुन्छ ? सहकारी बैंकसँगै सहकारीका नाममा रोडबाट उठेर करोडमा खेलिरहेका पात्रहरुको नालीबेलीसहितका थप श्रृङखलाहरु निरन्तर प्रस्तुत गर्दै जानेछौँ ।

थप समाचार

कांग्रेसमा उठ्यो राज्यमन्त्री कान्छारामलाई हटाइएको विषय

लण्डनको थेम्स नदीमा भेटिएको शव नेपाली विद्यार्थी ओलीकै भएको पुष्टि

सभापतिमाथि लगाएको मुद्दामा दम छैन, सरकारको प्रतिशोध मात्रै होः सोबिता…

भारतले पाकिस्तानबाट हुने आयातमा लगायो पूर्ण प्रतिबन्ध

समाजवादको आधार तयार पारेर मात्रै दुनियाँबाट बिदा हुने संकल्प लिएको…

ओलीले सांसदहरूलाई भनेढुक्क रहनू, हाम्रा सबै नीति सही छन्